จำปาเป็นพรรณไม้พุ่มยืนต้น ขนาดสูง ๑๐-๑๕ เมตร เรือนยอดรูปเจดีย์ ใบเดี่ยวรูปไข่หรือรูปหอก แผ่นใบมีขนอ่อนด้านล่าง ดอกเดี่ยว ออกตรงซอกใบ สีเหลืองส้ม ผลเป็นช่อยาว ประกอบด้วยผลย่อย ๆ รูปกลม เปลือกเขียวมีจุดประขาว เมื่อแก่จะแตกด้านเดียว เมล็ดสีแสดและสีน้ำตาลแก่ มีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดีย (พรรณไม่ในสวนหลวง ร.๙ ๒๕๓๙)

จำปามีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Michelia champaca Linn. มีชื่อสามัญหลายชื่อ คือ Sonchampa, Chempak, Orange Chempaka มีชื่อพื้นเมืองหลายชื่อเช่นกัน ได้แก่ จำปา จำปาเขา จำปาทอง จำปากอ และจำปาป่า จัดอยู่ในวงศ์ Magnoliaceae (พจนานุกรมสัตว์และพืชในเมืองไทย วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม ๒๕๓๗)

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ๒๕๒๕ กล่าวว่า จำปาเป็นชื่อของต้นไม้ใหญ่ชนิดหนึ่ง มีดอกสีเหลืองอมส้ม กลีบดอกใหญ่ยาว มีหลายกลีบ กลิ่นหอม หรือหมายถึงเครื่องหน้าซุงว่าวจุฬา รูปเป็นกลีบเหมือนกลีบดอกจำปา (thaiphotosite ยังไม่เคยเห็น) หรือหมายถึงแหนบรูปคล้ายกลีบดอกจำปาซึ่งติดอยู่กับแกนในประแจจีน สำหรับยันไม่ให้กุญแจหลุดออกจากกัน (ไม่แน่ใจว่าสิ่งที่นึกถึงจะใช่หรือไม่) หรือเป็นภาษาท้องถิ่นของอิสานหมายถึง ต้นลั่นทม โดยเรียกว่า จำปา จำปาหอม จำปาลาว หรือปักษ์ใต้ ก็เรียกจำปาขอม 

จำปีกับจำปาเป็นชื่อที่เรามักได้ยินคู่กัน ลักษณะดอกคล้ายกัน มีกลิ่นหอมเย็นคล้ายกัน แต่มีสีไม่เหมือนกัน จำปามีสีเหลือง ส่วนจำปีมีสีขาว เวลาร้อยมาลัย ส่วนใหญ่มักจะเห็นแต่ดอกจำปี นาน ๆ จึงจะเห็นใช้ดอกจำปา ไม่ทราบว่าเพราะอะไร เพราะสีขาวอาจจะเข้ากับสีดอกที่นำมาร้อยคู่ได้มากกว่า หรือดอกจำปาอาจหาได้ยากกว่า ก็ได้ จำปากับจำปีอยู่ในวงศ์และสกุลเดียวกันแต่เป็นไม้คนละชนิดกัน จำปีมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Michelia alba DC. และมีชื่อสามัญว่า White Chempak