ตัวมอม วัดพระธาตุสุโทนมงคลคีรีสามัคคีธรรม อำเภอเด่นชัย จังหวัดแพร่

"มอม" เป็นชื่อเรียกสัตว์ในจินตนาการ ที่อยู่ในป่าหิมพานต์ เป็นสัตว์สี่ขา ที่มีลักษณะผสมระหว่างสิงโตกับลิง มีแขนขายาวคล้ายค่าง เป็นศิลปะที่ได้รับอิทธิพลจากจีนนำมาผสมกับศิลปะพื้นเมืองของล้านนา รูปลักษณะของมอมมักไม่ใคร่เหมือนกัน บางแห่งคล้ายราชสีห์ผสมมังกร บางแห่งคล้ายแมวผสมสิงโต บางแห่งหน้าเหมือนสุนัขปักกิ่ง หรือบางแห่งเหมือนปลาโลมา ลำตัวมอมมักเป็นเกล็ดตะปุ่มตะปั่มคล้ายหนังกิ้งก่า มอมใช้ปั้นประดับเป็นผู้เฝ้าศาสนสถานตามความเชื่อที่ว่า มอมเป็นสัตว์ที่มีฤทธิ์และอาคมเหนือมนุษย์ แต่ไม่สามารถบรรลุถึงธรรมได้จึงได้แต่เพียงอยู่เฝ้าศาสนสถานเท่านั้น สื่อให้เห็นถึงความยึดติดต่าง ๆ ที่ทำให้มนุษย์ไม่สามารถบรรลุถึงพระธรรมหรือเห็นถึงสัจจะแห่งธรรมได้

มอมปรากฎในตำนานทางเหนือว่า เป็นพาหะนะของเทพปัชชุนนเทวบุตร ซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งเมฆและฝน ดังนั้นรูปแกะสลักของมอมจึงนำมาใช้แห่ในพิธีขอฝนเช่นเดียวกันกับการแห่นางแมวขอฝนในภาคอิสาน แต่ปัจจุบันพิธีขอฝนไม่เป็นที่นิยมแล้ว การนำมอมมาใช้ในลักษณะนี้จึงเลิกไปใช้เพียงเฝ่าศาสนสถานแต่เพียงอย่างเดียว

ภาพถ่ายเมื่อ เดือนมีนาคม ๒๕๕๔